چالش‌ها برای طراحی داخلی رادیولوژی
در یک کلام رادیولوژی به تمامی تکنیک‌های تشخیصی و درمانی با استفاده از اشعه ایکس و سایر اشعه‌ها گفته می‌شود. قرار است تا در این رشته با عبور هدفمند اشعه ایکس از بدن افراد برای پیدا کردن مشکلات استخوانی، توده‌های سرطانی و یا هر نوع بیماری دیگر اقدام کنیم. البته چالش‌های ساخت کلینیک رادیولوژی از همین قدم اول آغاز می‌شود، چرا که لازم است تا از تجهیزات با قابلیت تولید اشعه کار کنیم.
همه ما از خطرات مواجه شدن با اشعه ایکس و یا دیگر اشعه‌ها اطلاع داریم. این در حالی است که قرار است تا بیماران را در معرض تابش این اشعه‌هایی قرار بدهیم. از طرفی هر کلینیک رادیولوژی دارای کارمندانی است که باید ساعت‌ها در محل کلینیک برای عکس‌برداری فعالیت کنند. در عین حال نمی‌توانیم از حضور مراجعین و یا همراهان بیمار در محیط کلینیک غافل شویم. خلاصه حضور افراد در مجاورت دستگاه‌های تصویربرداری بزرگترین چالش طراحی کلینیک رادیولوژی است که برای اطمینان از هر نوع شرایط امن مجموعه قوانین و الزامات تدوین شده است. تمام تلاش ما برای طراحی داخلی رادیولوژی رعایت این الزامات در کنار ایجاد فضاهای مفید و دکوراسیون داخلی تجاری کاربردی است.
اصول کلی طراحی داخلی رادیولوژی
کلینیک رادیولوژی نوعی محیط عمومی برای خدمات پزشکی است که از نظر معماری در دسته‌بندی مطب قرار می‌گیرد. به این ترتیب با فضایی روبرو هستیم که برای استفاده بیماران بدون نیاز به بستری شدن کارایی دارد. اما وقتی در مورد طراحی مطب صحبت می‌کنیم، باید همان ابتدا به نیازهای درمانی بپردازیم و بررسی کنیم که برای پوشش این نیازها به چند عدد اتاق احتیاج داریم؟
کلینیک‌های رادیولوژی از جمله مطب‌ها با خدمات گسترده هستند و برای تجهیز با دستگاه‌های پیشرفته عکس‌برداری طراحی می‌شوند. قاعدتاً تعداد اتاق‌های مورد نیاز چنین کلینیکی به نسبت دیگر مطب‌ها و کلینیک‌ها بیشتر است. در عین حال باید اتاق‌ها از مساحت کافی و قابلیت‌های ویژه نصب دستگاه‌های عکس‌برداری برخوردار باشند.
در قدم بعدی برای ساخت کلینیک رادیولوژی لازم است تا به جانمایی فضاها با در نظر گرفتن مقدار مسافت طی شده بیماران توجه کنیم. دقت کنید که عموم مراجعین به رادیولوژی، حال جسمی خوبی ندارند و ممکن است حتی چند قدم ساده برای آنها دشوار باشد. بنابراین بهتر است تا طراحی داخلی برای هر چه کمتر شدن مسافت بیماران انجام شود. طراحی فضاها با تکنیک خوشه‌ای یعنی قرار دادن یک راهرو مرکزی و ایجاد اتاق‌ها در اطراف، بهترین روش ساخت کلینیک رادیولوژی است.
روش کلی جانمایی فضاها در کلینیک رادیولوژی
در طراحی داخلی رادیولوژی با فضاهای متعددی از قبیل اتاق انتظار، اتاق معاینه، اتاق تصویربرداری و… روبه‌رو هستیم. این فضاها باید با تکنیک‌های هدفمند در کنار هم قرار بگیرند تا علاوه بر کاهش مسیر تردد بیماران از امنیت محیط کلینیک برای عدم مواجه شدن با اشعه ایکس نیز اطمینان داشته باشیم.
اولین نکته جانمایی سالن انتظار است که لازم است تا دقیقاً بعد از درب ورودی همان ابتدای کلینیک قرار بگیرد. به این ترتیب هر مراجعه کننده به راحتی به این سالن دسترسی دارد و می‌تواند از این فضا برا انتظار انجام خدمات تصویر برداری استفاده کند. از طرفی لازم است تا هر نوع دسترسی به دیگر فضاها از قبیل اتاق رختکن، اتاق معاینه و حتی اتاق تصویر برداری و… از طریق همین سالن انتظار انجام شود.
اتاق معاینه بیماران از دیگر فضاهای کلیدی در طراحی داخلی رادیولوژی است که به نوعی محل استقرار پزشک بوده و باید در آنجا برای تأمین تمام نیازهای بیمار و پرسنل به جهت معاینه اقدام کنیم. اتاق رادیولوژی یا همان تصویربرداری اصلی‌ترین فضا در طراحی کلینیک رادیولوژی است که لازم است کاملاً مستقل از دیگر فضاها با دسترسی مستقیم از سالن انتظار جانمایی شود.
کلینیک رادیولوژی به چه اتاق‌هایی نیاز دارد؟
برای ساخت کلینیک رادیولوژی ملزم به طراحی اتاق‌های متعددی هستیم که در هر کدام از آنها فعالیتی خاص انجام می‌شود. از لحظه ورود بیماران تا مراحل پذیرش و معاینه و در نهایت تعویض لباس و عکس‌برداری همگی نیازمند تعریف فضاهایی مناسب با طراحی کاربردی هستند. این فضاها در طراحی کلینیک رادیولوژی به قرار زیر است:
- سالن انتظار
- کانتر منشی و بخش اداری
- اتاق تعویض لباس
- اتاق پزشک (معاینه)
- اتاق رادیولوژی و تصویربرداری
- اتاق کنترل
- اتاق MRI و سونوگرافی
در ادامه این مقاله به تشریح کاربردی از چگونگی طراحی این اتاق‌ها و الزامات جانمایی آنها می‌پردازیم.
اتاق انتظار در کلینیک رادیولوژی
همه مطب‌ها و یا کلینیک‌ها به طراحی سالن انتظار برای استقبال از مراجعین نیاز دارند. به هر صورت خدمات درمانی از معاینه تا درمان و… زمان‌بر است و لازم است تا برای لحظات انتظار مراجعین برنامه‌ریزی کنیم. اما الزامات اتاق انتظار در طراحی کلینیک رادیولوژی متفاوت است.
بدون تردید زیباسازی اتاق انتظار در هر چه موفق بودن کلینیک تأثیرگذار است. برای طراحی دکوراسیون داخلی رادیولوژی توجه کامل به دیزاین این سالن خواهد شد تا محیطی هر چه جذاب‌تر و زیباتر فراهم آید. اما در قدمی بالاتر به طراحی کلینیک رادیولوژی با توجه به شرایط مراجعین نیاز داریم. عموم مراجعین کلینیک رادیولوژی افراد بیماری هستند که از دردی رنج می‌کشند و شاید شرایط حرکتی مناسبی نیز نداشته باشند. ابعاد مناسب، قرار دادن ردیف صندلی‌های ارگونومیک و البته راحت، ایجاد محیط آرامش‌بخش، آکوستیک بودن و خلق فضایی ساکت با در نظر گرفتن شرایطی برای به حداقل رساندن تردد بیماران از نکات کلیدی برای طراحی سالن انتظار کلینیک رادیولوژی است. از آنجا که حداقل متراژ مجاز راه‌اندازی کلینیک رادیولوژی ۲۰۰ متر است، لذا معمولاً حدود ۲۵ مترمربع را برای جانمایی سالن انتظار استفاده می‌کنند.
طراحی و جانمایی اتاق تعویض لباس
هر دو گروه پرسنل و بیماران به اتاق برای تعویض لباس نیاز دارند و در طراحی کلینیک رادیولوژی باید این دو اتاق مستقل از یکدیگر باشند. اتاق تعویض لباس معمولاً در بخش‌های اداری مجموعه و کاملاً دور از دسترس مراجعین جانمایی می‌شود و شامل کمدها و قفسه‌ها برای استفاده شخصی پرسنل است. اما اتاق تعویض لباس با دسترسی ساده سالن انتظار در جوار اتاق رادیولوژی طراحی خواهد شد. حداقل متراژ برای طراحی اتاق تعویض لباس ۱۰ مترمربع است.
طراحی اتاق تصویربرداری (رادیولوژی)
اتاق تصویربرداری یا همان رادیولوژی اصلی‌ترین مکان در طراحی کلینیک رادیولوژی است. این اتاق باید از فضای کافی برای نصب تجهیزات تصویربرداری برخوردار باشد. در عین حال دیوارها و بازشوهای آن با عایق‌های ضد اشعه تجهیز شود. از طرفی لازم است تا در کنار سالن انتظار و از دسترسی ساده با کمترین تردد بیماران برخوردار باشد. برای عایق‌کاری جداره‌های این اتاق از تکنیک سرب کوبی استفاده می‌شود. در این تکنیک تمام سطوح زیر نمای ظاهری از یک لایه ورق‌های سربی پوشانده خواهد شد تا هر نوع انتشار اشعه X به محیط خارج اتاق امکان‌پذیر نباشد. اتاق کنترل بخش داخلی همین اتاق رادیولوژی است.
الزامات طراحی اتاق کنترل
در میان اصول جانمایی تمام فضاهایی که صحبت کردیم، یک فضای کلیدی با عنوان اتاق کنترل قرار دارد که در درون اتاق عکس‌برداری طراحی خواهد شد. این اتاق مستقل نیست؛ بلکه بخش اجرایی از عملیات فنی اتاق رادیولوژی است. به این ترتیب اتاق محل استقرار دستگاه تصویربرداری برای استفاده بیماران و اتاق کنترل برای استفاده کارکنان طراحی خواهد شد. قرار است تا کارکنان از طریق این اتاق برای کنترل تجهیزات تصویربرداری اقدام کنند. برخی الزامات طراحی اتاق کنترل تصویربرداری به قرار زیر است:
- اتاق کنترل باید در داخل اتاق تصویر برداری باشد و از همان مکان دسترسی داشته باشد.
- طراحی و جانمایی اتاق کنترل به شکلی باشد که تکنیسین بتواند بیمار را در تمام مدت زمان تصویربرداری مشاهده کند.
- در هر صورت چه زمانی که میز تصویربرداری حالت عمودی و یا افقی دارد، باید تکنیسین به شرایط بیمار و تماشای کامل آن مسلط باشد.
- اتاق کنترل باید بدون درب طراحی شود؛ اما در جداره‌ها و پنجره سرتاسری آن از متریال‌های ضد تابش اشعه ایکس استفاده شده باشد.
طراحی اتاق MRI و سونوگرافی
تکنولوژی دستگاه MRI با تجهیزات رادیولوژی متفاوت است. این دستگاه با استفاده از خاصیت مغناطیسی بافت‌های بدن برای ثبت تصاویر استفاده می‌کند. بنابراین روش طراحی تخصصی برای کاهش اثرات مخرب امواج الکترومغناطیس دارد.
معمولاً اتاق MRI و یا سونوگرافی را دورتر از سالن انتظار قرار می‌دهند و حداقل فضای استاندارد آن ۲۵ مترمربع است. برای پوشش دیوارهای این اتاق از رنگ روغن استفاده شده و لازم است تا تمامی تجهیزات و متریال‌ها قابل شستشو باشند. در این اتاق از رنگ‌های خنثی سفید یا خاکستری استفاده می‌کنند.
الزامات و قوانین طراحی کلینیک رادیولوژی
- در دکوراسیون داخلی رادیولوژی برای ایجاد فضایی مطلوب و آرامش‌بخش اقدام کنید.
- فضای داخلی کلینیک با استفاده از متریال‌ها قابل استریل شدن ساخته شود.
- برای هر فعالیت اتاق جداگانه‌ای پیش بینی شده باشد.
- فضای داخلی چشمگیر بوده تا مراجعین احساس خستگی یا ناراحتی نداشته باشند.
- به تجهیزات و استانداردهای اطفاء حریق مجهز باشد.
- استفاده از کاغذ دیواری برای پوشش دیوارها مجاز نیست.
- فضاهای اتاق‌ها در متراژ مناسب با توجه به فعالیت پیش بینی شده طراحی شود.
- از سیستم تهویه کارآمد برای جریان منظم هوا خصوصاً در محل نصب تجهیزات برخوردار باشد.
- حداقل فضا برای راه‌اندازی کلینیک رادیولوژی ۲۰۰ مترمربع است.
جمع‌بندی
طراحی کلینیک رادیولوژی یک موضوع چندوجهی است. اول آنکه با مجموعه قوانین و الزامات طراحی مکان‌های بهداشتی و درمانی روبرو هستیم. از طرفی لازم است تا برای نصب تجهیزات تصویربرداری و تقابل با اشعه ایکس آماده شویم. در عین حال به خیل بیماران همراه دردها و مشکلات حرکتی خدمات می‌دهیم و باید محیطی زیبا با دکوراسیون آرامش بخش و البته جذاب و متفاوت داشته باشیم. این همه روش طراحی کلینیک رادیولوژی را موضوعی کاملاً تخصصی خواهد کرد. برای این منظور و طراحی هر نوع کلینیک و حتی فضاهای خدمات درمانی می‌توانید از تیم کارشناسی گروه فرلی دیزاین استفاده کنید.
